Reisverslag september 2017
Moesten we vroeger wel via Wenen, Frankfurt of zelfs Budapest naar Tirana vliegen, hoe geweldig is het nu om in Amsterdam op te stappen voor een directe vlucht naar Albanie. En dan nog wel een retourtje voor slechts 67 Euro. Alle lof voor Transavia die ons in 2 ½ uur naar Tirana vloog. Annet en ik hebben een vol programma van alle mensen en projecten die we graag wil bezoeken. Soms wel vijf afspraken op een dag. Gelukkig kunnen we splitsen als het teveel wordt. Hieronder onze belevenissen in ‘het Land van de Adelaar’ Albanie
Rob en Annet van Eck
Maandag, 18 september 2017
Ik heb het gevoel dat ik nauwelijks heb geslapen als maandag diep in de nacht om 02.00 uur de wekker af gaat. Opstaan, wassen, aankleden en vertrekken! Voor vluchten vanaf Schiphol moeten we drie uur van tevoren aanwezig zijn. We moeten de auto nog ergens parkeren en om 05.50 uur vertrekt ons vliegtuig. Reken maar uit. . . .
Maar we halen het gemakkelijk. Bij de paspoortcontrole kunnen we zo doorlopen en gate E8 staat goed aangegeven. Wat zijn die rolbanen toch fijn! Zeker als je niet zo snel ter been bent.
In Tirana hebben we een auto gereserveerd. Ik had voor alle zekerheid een volledig casco verzekering erbij genomen in de wetenschap dat Albanezen, gewoonlijk een erg vriendelijk en gemoedelijk volk, zich als kamikaze gedragen op de weg. De eerste dag is erg vermoeiend. We rijden naar Korca, de stad waar wij zestien jaar hebben gewoond en gewerkt. We mogen het huis van zendelingen gebruiken. Zij hebben de sleutels achtergelaten omdat ze deze weken in Nederland zijn. Super!
Dinsdag, 19 september
Als je naar Korca gaat moet je zeker de markt bezoeken. Het bruist daar van activiteiten, muziek en druk gepraat tussen de locals. De geuren zijn inheems evenals de handelaren die netjes hun waren hebben opgepoetst en met de glimmende zijde naar buiten etaleren. Alles keurig en netjes symmetrisch opgestapeld. Het is een lust voor het oog. Helaas heb ik daar niet veel foto’s kunnen maken omdat het mijn opdracht was om video opnamen te maken. Een marktkramer is bijna los als Annet 10 bosjes bergthee tegelijk koopt. Weer een goeie dag vandaag!
Natuurlijk bezoeken we het verzorgingshuis boven op de berg waar Marleen zich op de ouderen heeft toegelegd. Door de langdurige droogte komt er bijna geen water meer uit de put (120mr diep). Wanhopig proberen de werkers de pomp eruit te halen om hier verbetering in te brengen. Er moet een hele stellage worden gelast om de winch boven de put te hangen. Want de pomp heeft zich vastgezogen in de modder. We zien ook weer nieuwe mensen, waaronder een echtpaar Alo en Vithke. Hij is blind en zij heeft een hartprobleem en epilepsie. Zij zijn duidelijk tevreden met hun verblijf hier. Uit Nederland hebben we een Wii meegenomen met leuke programma’s erop. Rob installeert de set en krijgt het systeem zowaar aan de praat. Inmiddels is het twee uur ‘s middags en zijn de oudjes, die nog in de zaal aanwezig zijn, ingedut.
Annet had al in Nederland problemen met haar gebit. Van één kies was een hoek afgebroken en van een andere kies de vulling eruit. Alles is keurig hersteld in vier afzonderlijke behandelingen met een rekening van 6500Lek, oftewel 50 Euro. . . . . dat is nog eens klantvriendelijk.
Na het eten zijn we uitgenodigd door onze vroegere buren Teodor en Aliqi. Teodor heeft moeite met lopen en komt eigenlijk de deur niet meer uit. Hij wordt gelukkig goed verzorgd door zijn jongere vrouw (ook al 68) en komt zo niks te kort. Hij vertelt graag over zijn werk van vroeger en over de Partizanen, de strijders voor het land. We kunnen het rappe Albanees soms niet helemaal volgen maar gezellig is het wel. Als het al donker is nemen we de weg naar huis. Het is maar twee straten verderop.
Woensdag, 20 september
Vandaag vieren we de verjaardag van Marleen. Haar moeder is bij haar bezoek. We maken er een gezellige dag van. Beneden in de zaal staat de taart al klaar en wachten een 20-tal bejaarden in spanning haar komst af. Uitbundig wordt ze dan ook ontvangen als ze zich toont. Er wordt gezongen, het feest kan beginnen.
Om 14.00 uur heeft Annet een afspraak met Mona. Daar moet ik wel bij vertellen dat Mona vroeger een van de naaileraressen was, toen wij nog in Albanie woonden. Zij geeft nu geen les meer maar maakt nu maatkleding voor een Nederlandse winkel. Annet vertaalt haar opdrachten in begrijpbaar Albanees en regelt correspondentie, financien en het transport. Rob kan intussen zijn verhaal kwijt aan haar zoon en overhandigt hem het boekje ‘Letters from God’. Trots dat hij Engels kent begint ie gelijk te lezen en vragen te stellen. De tijd vliegt. . . . .
Nog een uurtje bij de tandarts, samen met Marleen en haar moeder uit eten en de dag is weer voorbij.
Donderdag, 21 september
Ook vandaag moet Annet weer bij de tandarts zijn. Ze heeft speciaal vroeg een afspraak gemaakt want om 11.00uur worden we verwacht bij voorganger Shpetim in Vreshtas. Een dorpje dat 20 kilometer ten noorden van Korca ligt. Het is bijzonder dat zijn gemeente volgens traditie samenkomt. D.w.z. er is nauwelijks invloed van buitenlanders. Vandaag was er geen dienst maar we hebben meegemaakt dat na de preek iemand accordeon begon te spelen in Albanees ritme en vrouwen het podium opkwamen om in een kring te dansen. Dat maak je niet gauw mee in Nederland.
Het was zelfs zo basic, dat Shpetim ooit naar Rob kwam om te vragen hoe je een trouwerij moest inzegenen. Nu zijn daar bij ons ook geen vaste regels voor, dus we hebben er samen over nagedacht wat goed zou zijn. Shpetim en zijn vrouw Baria zijn goede vrienden van ons geworden. En ofschoon het eenvoudige dorpsmensen zijn, kwamen ze helemaal naar Thessaloniki, ca 350 km rijden, om Rob te bezoeken na zijn hartoperatie. Na de lunch in Vreshtas zijn we weer vertrokken om op tijd de bijbelstudie mee te maken van ‘Kisha Ungjillore’ de Evangelische Gemeente in Korca.
Vrijdag, 22 september
Het is alweer twee jaar geleden dat we, gedurende zes weken, kinderen hebben verzorgd in het ‘weeshuis’ in Erseke. Een stadje 40 km ten zuiden van Korca. We gaan er weer naar toe om Johan en Zwanie te ontmoeten en natuurlijk om de kinderen weer te zien. Het is een prachtige rit door de bergen. We nemen de tijd en genieten van de natuur. Wat zijn de naaldbomen hier prachtig mooi. De kinderen van ‘Folesa’ maken het allemaal goed, naar omstandigheden. We worden hartelijk begroet als we binnenkomen in de eetzaal en Rob moet mee aan tafel voor de lunch terwijl Annet zich terugtrekt om met Zwanie te praten. Het oudste meisje Kristina gaat voor studie naar Tirana. Maar is alweer aangevuld door drie nieuwkomers. Het zijn verwaarloosde kinderen uit Korca waar de politie zich geen raad mee weet. Fijn dat Johan en Zwanie zich hierover willen ontfermen. Het aantal kinderen kan zo verdubbeld worden maar de ruimte en financiën laten dit niet toe.
We hadden een speciale missie om naar Erseke te gaan. Namelijk om met Niko te gaan praten over een zijn project. Niko is blind van geboorte. Hij is voorzitter van de regionale vereniging voor mindervaliden en zit ook in het landelijk bestuur. Niko wil graag regelmatig met zijn doelgroep samen komen om gedachten uit te wisselen, spelletjes te doen en voorlichting geven over sociale hulp en wettelijke richtlijnen. Voor het donker willen we weer terug zijn want de weg door de bergen is gevaarlijk slecht.
Zaterdag,23 september
Om 10.00 uur ben ga ik met Nardi en Berti naar de gevangenis om Bijbelstudie te geven. Op donderdag ontmoeten zij gevangenen voor een persoonlijk gesprek, op zaterdag komen ze in groepen bij elkaar. Er komen vandaag niet veel mensen. Volgens Nardi zeggen de bewakers dat de gedetineerden niet willen komen, maar van de mannen hoort hij dat ze niet worden gehaald door de bewaking. Er is moeilijk doorheen te prikken. Als de directeur er niet achter staat (Moslim) kunnen we alleen maar bidden dat het goed komt. En we geloven dat God krachtig kan werken!
Annet neemt de auto mee want ze ontmoet vandaag Eva, een oud vriendin van haar, en direct daarna Suela. Suela heeft veel voor ons betekend toen we een project hadden met steun aan kinderen, gesponsord door Frankrijk. En als dat nog niet genoeg is bezoekt ze ‘s avond ook nog Anila, een vrouw met een van de laatste kinderen die nog steeds wordt gesponsord. Haar dochter doet volgende week examen voor vroedvrouw en wil graag door naar de universiteit in Tirana om geneeskunde te studeren. We zullen haar volgende week ontmoeten, want ze is in Tirana op kamers.
Zondag, 24 september
De dienst in ‘onze’ kerk begint om half elf. We zijn er ruim op tijd om de gelegenheid te hebben al onze oude bekenden te groeten. Het is een blij weerzien en voor de meesten een verrassing. Kisha Ungjillore in Korca heeft doorgaans zo’n 300 gelovigen in de dienst op zondag. Ze zijn erg actief op sociaal, medisch en educatief gebied. Zo verzorgen ze ook bejaarden en gehandicapten aan huis, brengen maaltijden bij ouderen en hebben een kliniek voor wondverzorging. Ook het verzorgingshuis voor bejaarden, Vila Kenedi, is onder hun beheer. We worden door meerdere mensen uitgenodigd, maar onze tijd is deze keer beperkt en ik heb mijn rust nodig. We nemen afscheid van Marleen want morgen rijden we naar de hoofdstad Tirana. Eén afspraak moeten we nakomen, uit eten gaan met Ruzhdi en Valencia. Zij zijn trouwe gelovigen in onze kerk. Hun dochter hebben we destijds begeleid met haar studie en groei naar volwassenheid. Door haar zijn ook Ruzhdi en Valencia tot bekering gekomen. Inmiddels wonen alle drie hun kinderen in het buitenland. We kunnen veel met hen delen. Het wordt een fijne avond samen.
Maandag, 25 september
Na maanden droogte heeft het vannacht flink geregend. Het was ook wel hard nodig, want het drinkwater werd schaars en de jong geplante boompjes op de berg hangen er wat slapjes bij. Wij maken ons klaar voor de rit naar Tirana. Vrienden van ons die het Stephen Center beheren hebben ons een appartement aangeboden met ontbijt in de lunchroom. Parkeren is een probleem hier midden in de stad, tenzij je bereid bent een uurloon neer te leggen voor betaald parkeren, maar na een paar uur kunnen we voor de deur vrij parkeren. Onder het diner praten we met Marsela die deze week examen moet afleggen voor vroedvrouw. Ze is open en deelt met ons alle lief en leed. Ook haar wens om geneeskunde te gaan studeren op de universiteit in Tirana. Wij veronderstelden dat het geen waarde heeft in het ‘Westen’, maar zij weet te vertellen dat je een diploma met een test in het buitenland naderhand kunt omzetten.
Na het eten ontmoeten we Ineke en Nellie, twee Nederlandse zendelingen met een lange geschiedenis achter hun. Wij kennen de zussen al vijftien jaar, vanaf het moment dat ze voet zetten op het Albanese vasteland. Ze wonen en werken nu in Tirana.
Het is al laat als we in ons appartement terugkomen. We kijken de e-mails na, maar niet lang. Het licht valt uit, dus ook de Wifi. Dat gebrek hebben we in Korca haast nooit meer meegemaakt. Met enig zoeken vinden we waxinelichtjes en lucifers. Ik wil mijn handen wassen, maar er komt geen water uit de kraan. De wc spoelt niet meer door. Wat een armoede. We gaan maar naar bed, maar weten niet welke lampen aan waren voor de stroomstoring. Op goed geluk doen we de lampjes uit maar prompt de verkeerde, zo blijkt het midden in de nacht.
Dinsdag, 26 september
Na een Engels ontbijt bereiden we de dag voor. We maken een wandeling over de nieuwe markt en het straatje met fietsenverkopers. Ze komen op mij wat onguur over. Wilde haren, vuile kleren en een ongeschoren kop. Maar zelfverzekerd als we zijn en met een vriendelijk ‘miredita’ links en rechts banen we ons een weg door de handel heen. Het is onze laatste volle dag in Albanië. Voor de lunch zijn we uitgenodigd bij Lee en Kathy Church. Een Amerikaans echtpaar dat een drukkerij runt aan de rand van de stad. Ook zij denken terug te gaan na twintig jaar dienst op het zendingsveld waardoor we opeens heel veel gemeen hebben. Met dat verschil dat zij waarschijnlijk nooit meer naar Albanië zullen terugkeren. De reis vanuit Fenix, Texas is te lang.
We nemen hartelijk afscheid en rijden verder naar Bashkim. Het gehandicaptencentrum is verlaten als we daar tegen vieren aankomen. Alleen Bashkim en zijn vrouw wachten ons op. Hij neemt uitgebreid de tijd om ons het gebouw te laten zien. Ze hebben zelf een gehandicapt meisje en hij vertelt vol enthousiasme over de therapeutische behandelingen voor de verschillende groepen mensen. Bij het genot van een kopje koffie komen ook de financiën en toekomstplannen ter sprake. Hij ziet nu duidelijk af van het idee om mindervaliden 24/7 te huisvesten in de bovenbouw. Zijn houding is helemaal veranderd tegenover Rob en hij bedankt hem zelfs voor zijn advies in deze. Hij zou zich in een jaar tijd in een faillissement gestort hebben. Om toch wat inkomsten te genereren kan hij beter de bovenbouw enkele weken per jaar verhuren met logie/ontbijt. De kamers zijn daar nu al helemaal klaar voor, het ziet er netjes uit. Ik vraag hem alsnog een simpele begroting te maken voor zijn sponsors in Nederland, want daar wachten ze en wij nog steeds op. Bashkim is niet zo op cijfers, maar zijn vrouw knikt begrijpend dat ze daaraan gehoor zullen geven.
Vanuit Bashkim snel naar Vore, waar we Ermir zullen ontmoeten. Het is druk op de weg en we moeten ons wringen tussen het verkeer. Gelukkig gaat alles goed en maken we geen brokken. We zoeken een cafeetje op en drinken een glaasje fris met hem. Ermir is voorganger van de kerk in Vore. NLF steunt hem al enkele jaren met bijzondere activiteiten. We proberen zijn situatie in te schatten en merken toch ook bij hem een wat gereserveerde houding. Wel vertelt hij enigszins trots dat 95% van alle huurlasten kunnen worden betaald uit de collecten en tienden van projecten. Dat is zeker fijn. De auto is nog wel een kostenpost waar hij aandacht voor vraagt.
Vanuit Vore is het nog maar een steenworp naar Marikaj waar ons volgende bezoek zal zijn. Het is inmiddels al tegen achten als we bij het huis van Klodi en Majlinda aankomen. De moeder van Klodi doet de deur open, want beiden zijn gehandicapt aan de benen. Het is mooi om te zien hoe blij dit echtpaar door het leven gaat ondanks hun tekortkomingen. Beiden hebben full time werk en nu Majlinda in verwachting is van een tweeling is hun wens helemaal vervuld. We halen de (dubbele) kinderwagen uit onze auto die vanuit NLF geschonken wordt. Met dank ook aan Hoop voor Albanie voor het transport. Rob toont hoe die in elkaar moet worden gezet en Annet geeft wat tips mee. Wat een prachtige kinderwagen. Als we vertrekken is het half tien uur ‘s avonds. Hij laat ons nog de ‘Benz’ zien die hij in het voorjaar van ons kreeg. De stuurinrichting is aangepast zodat nu beiden ermee kunnen rijden. Met de hand gas geven en remmen. Het werkt perfect!
Woensdag, 27 september
‘s Morgens nemen we tijd om onze koffers te pakken en wat correspondentie af te werken. Voor de lunch hebben we een afspraak gemaakt met Fred en Wilma. Hij heeft destijds het gevangeniswerk van Rob overgenomen en we mogen zeggen, met groot succes. De organisatie is onder zijn hand sterk gegroeid en heeft naam gemaakt onder zowel de kerken als de gevangenissen. De Stichting ‘Sh.K.B.Sh.’ krijgt steun van Finland en Nederland om gevangenen te integreren in de samenleving, kinderen te helpen met scholing en voeding, en het Woord van God uit te dragen. Vanuit de GZB komen zelfs twee groepen van 28 vrouwen voor een culturele rondreis naar Tirana. Ze worden daarbij op de realiteit gewezen, ze gaan werken met boeren families, wandelen een keer met de koe en douchen met koud water. Waarbij elke deelnemer 500 Euro bijdraagt voor het werk onder de gevangenen. Er blijkt heel veel belangstelling hiervoor te zijn. Erg leerzaam ook voor NLF.
Op Rinas luchthaven breng ik de auto terug naar het verhuurbedrijf en lever de sleutels in. Het vliegtuig vertrekt om 21.00 uur, dus we hebben alle tijd. Nog voor middernacht landen we op Schiphol met dank aan Transavia voor de geweldige vlucht.